Maastricht University
Special Collections
About​
Het leven van Sint-Servaas: ‘leugenaghtige vertellingen’?
door conservator drs. Odin L.M.J. Essers
Bijzondere Collecties Universiteit Maastricht
De Maastrichtse boekdrukkunst begon een eeuw nadat Johannes Gutenberg rond 1450 de drukpers uitvond. De eerste bekende drukker in Maastricht was Jacob Bathen, die van 1551 tot 1554 in de stad actief was. Sinds die tijd waren er tientallen drukkers actief in Maastricht. Soms werkten ze individueel; andere keren waren ze lid van een echte drukkersdynastie. Een van hen was Petrus van Ouwen, die zich in 1660 in Maastricht vestigde als stadsdrukker. In 1662 gaf hij een hagiografie uit van de heilige Servatius, bisschop van Tongeren en de eerste bisschop van Maastricht. Sint-Servaas
(† 384 na Christus) wordt gezien als de eerste bruggenbouwer in onze regio en al zestien eeuwen lang als bron van inspiratie voor de verbinding met God en met elkaar.
Sint-Servaas is de belangrijkste heilige van Maastricht en de eerste, historisch verifieerbare bisschop in de Nederlanden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er verschillende publicaties over hem verschenen. De eerste gedrukte publicatie is een toneelstuk in dichtvorm van Bernard Heymbach uit 1649. Heymbach was docent welsprekendheid aan de school van Sint-Servaas. Het stuk was in 1647 al opgevoerd voor de scholieren van Heymbach.
Opmerkelijk is, dat het door een protestant gedrukt is: Ezechiel Boucher. Die was sedert 1633 actief in de stad en had al een aantal vehement-protestantse drukken op zijn naam staan.
Een echte levensbeschrijving verscheen in 1662, van de hand van de jurist, oud-schepen en Maastrichtenaar Andries Bouwens. Hij droeg zijn werk op aan de deken van het kapittel van Sint-Servaas, Willem Lipsen. In 62 korte hoofdstukken beschrijft Bouwens het leven van de heilige. Het boek opent met als titelplaat een houtsnede van Sint-Servaas en de opdracht aan Lipsen. De levensbeschrijving zelf telt 79 pagina’s, gevolgd door onder andere de kleine getijden van Sint-Servaas.
Een felle reactie op dit vrome, katholieke boekje bleef niet lang uit. De Maastrichtse predikant Johan van Hamerstede stond bekend als een scherpslijper tegen alles wat katholiek was. Het verbaast dan ook niet dat hij Bouwens’ biografie van Sint Servaas onder de loep nam. Hij liet er weinig van heel: het stond vol “leugenaghtige vertellingen”. Wel erkende hij dat Sint-Servaas Gods woord gepredikt had, en als zodanig een grote verdienste had voor de stad.